رویکرد ارف؛ در آموزش موسیقی به کودکان
توضیحات:
-
به نام خدا
رویکرد ارف؛ رویکردی است برای آموزش کودکان در زمینه موسیقی که ذهن و بدن آن‌ها را از طریق ترکیبی از آواز ، رقص ، بازی و استفاده از سازهای کوبه‌ای درگیر می‌کند. در این روش از ابزاری مانند زایلافون(بلز) ، فلوت و …استفاده می‌شود.
ویژگی اصلی این رویکرد ترکیب دروس با المان‌های بازی است و به کودکان کمک می‌کند تا به سطح درک بالایی از موسیقی برسند. این رویکرد به موسیقی برای کودکان معروف است.
رویکرد ارف چیست؟
رویکرد ارف راهی برای معرفی و آموزش کودکان در زمینه‌ی موسیقی است، در سطحی که به راحتی بتوانند موسیقی را درک کنند. مفاهیم موسیقی از طریق آموزش ، سرود ، رقص ، حرکت و نواختن سازهای کوبه‌ای فرا گرفته می‌شوند. رویکرد ارف کودکان را ترغیب می‌کند موسیقی را در سطح درک خود تجربه کنند. کودکان، در حین بازی کردن، به یادگیری موسیقی تشویق می‌شوند و با بداهه نوازی، امکان کشف موسیقی را به دست می‌آورند.
مبدع موسیقی ارف کیست؟
کارل ارف (۱۸۹۸-۱۹۸۲) آهنگساز و مربی آلمانی بود که رویکرد بی‌نظیری در زمینه آموزش موسیقی ایجاد کرد. عقاید وی مبتنی بر اهمیت به ریتم و حرکت بود. او این ایده‌ها را در کتابی تحت عنوان orff-schulwerk به اشتراک گذاشت، که بعدها مورد بازنگری قرار گرفت و سپس به عنوان موسیقی برای کودکان در انگلیس از آن استقبال شد. اورف موسیقی ایده‌آل برای کودکان را این‌گونه تعریف کرد: “هرگز تنها نیست ، بلکه با حرکت ، رقص و گفتار همراه است – هرگز به‌تنهایی شنیده نمی‌شود، بلکه با مشارکت فعال معنا می‌یابد.” وی همچنین جمله‌ی معروفی دارد که می‌گوید: “اول تجربه کن ، سپس فکر کن.” براساس این رویکرد ، ارف از طریق ایجاد ارتباط بین کودکان وموسیقی، با تجربه کردن آن در تمام سطوح ، به درک مفاهیم و مهارت‌ها می‌پردازد. این سطوح شامل سخن گفتن ، حرکت دادن، آواز خواندن ، بازی و نواختن سازهای مرتبط است.
انواع موسیقی و سازهای مورد استفاده در ارف
موسیقی مورد استفاده در کلاس، موسیقی سازگار با فرهنگ کودکان است.این موسیقی گاهی موسیقی عامیانه‌ای است که توسط خود کودکان ساخته می‌شود. به دلیل چندفرهنگی بودن در ایران، این نکته کمک می کند تا کودکان، فرهنگ خود را بهتر بشناسند و با موسیقی سایر فرهنگ‌ها نیز آشنا شوند. زایلافون، متالوفون، فلوت،طبلک و انواع سازهای کوبه‌ای در این کلاس‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.
نگاهی کوتاه به یک کلاس ارف
“به من بگو ، من فراموش می‌کنم … به من نشان بده ، یادم است … من را درگیر کن ، می‌فهمم.” – کارل ارف
اگرچه معلمان ارف در کلاس موسیقی کودک از کتاب‌های زیادی به عنوان چارچوب استفاده می‌کنند ، اما می‌توان گفت برنامه درسی استانداردی برای ارف وجود ندارد. معلمان ارف برنامه‌های درسی خود را طراحی می‌کنند و آن را متناسب با اندازه کلاس و سن دانش‌آموزان تطبیق می‌دهند. یک درس ارف ممکن است با گوش دادن کودکان به یک داستان کوتاه شروع شود، سپس از کودکان خواسته می‌شود تا عناصر داستان را تفسیر کنند و به سازهای خود مراجعه کنند و به عنوان مثال سازی را انتخاب کنند تا صدای باران بدهد. سپس از گروهی دیگر خواسته می‌شود تا سازی را انتخاب کنند تا صدایی شاد ایجاد کند.بعد سایر گروه‌ها صداهای خورشید و ماه را انتخاب می‌کنند. معلم دوباره داستان را می‌خواند و جلوه‌های صوتی که توسط کودکان ایجاد می‌شود به داستان اضافه می‌شود. در روند داستان سرایی، موضوعات مرتبا تغییر می‌کنند و تمام کودکان درگیر می‌شوند.
اینجاست که این جمله معروف ارف مشخص می‌شود؛ “من را درگیر کن ، می‌فهمم.” این شیوه آموزش، روی درگیر شدن کودکان با فرایند آموزش موسیقی اصرار دارد.این‌گونه، کودکان حین یادگیری موسیقی، ریتم را می‌آموزند، انواع صدایی که سازهای مختلف تولید می‌کند را می‌آموزند و همینطور می‌توانند برای سازهای مختلف نامی بگذارند.این‌چنین علاوه بر یادگیری موسیقی، خلاقیت آن‌ها نیز شکوفا می‌شود و روحیه کار عملی آن‌ها نیز تقویت می‌شود.
عناصر رویکرد ارف
فلسفه ارف یک شیوه آموزش موسیقی برای کل افراد و در اصل، یک رویکرد تجربی موسیقی فعال است. ارف با واکنش طبیعی دانش‌آموزان به موسیقی ، خلاقیت را در آن‌ها تشویق می‌کند.این عناصر شامل ریتم، ملودی و ابتکار است.
ریتم
ارف با ریتم شروع می‌شود زیرا ابتدایی‌ترین عنصر است. او این کار را از طریق الگوهای گفتار طبیعی آموزش می‌دهد. برای کودک ، صحبت کردن ، آواز ، موسیقی و حرکت همه به طور طبیعی در ارتباط هستند. معلم، هنرجویان را از طریق فرآیند خلاقیت خاص خود هدایت می‌کند. کودک با اتصال الگوهای گفتاری به ریتم ، می‌تواند بر هر ریتمی که لازم باشد تسلط یابد.
ملودی
ملودی نیز به همین روش آموزش داده می‌شود. فواصل ساده از کلمات ساخته می‌شود. این فواصل برای ساخت ملودی ترکیب می‌شوند. این ملودی بعدها می‌تواند روی سازها گذاشته شود. ارف در این باره می‌گوید “اول تجربه کن ، بعد فکر کن.”
ابتکار
بخشی از بازی و تجربه‌ای که برای رویکرد ارف ضروری است، ایجاد ابتکار است که از طریق بداهه‌نوازی میسر می‌شود. بداهه نوازی برای کودکان آزاد است. معلم مرزهایی را تنظیم می‌کند که در آن کودک می‌تواند ریتم ، ملودی یا رقص خود را ایجاد کند.
مفاهیم کلیدی آموخته شده در فرآیند ارف
با استفاده از روش ارف ، هنرجویان، ریتم ، ملودی ، هارمونی ، بافت ، فرم و سایر عناصر موسیقی را از طریق صحبت کردن ، سرودن ، آواز خواندن ، رقصیدن ، حرکت دادن ، بازیگری و نوازندگی می‌آموزند.
این مفاهیم پیش نیاز آموختن سایر کارهای خلاقانه‌ی مرتبط با موسیقی است که به آن مراجعه می‌کنند.
مفهوم ارف در ایران
نکته قابل تأمل درباره ارف این است که ارف؛ یک سیستم آموزش موسیقی است. این شیوه، با آن مفهومی که در کشورهای اروپایی آموزش داده می‌شود، در ایران وجود ندارد. چرا که در ایران، نیازهای کودکان و بافت فرهنگی متفاوت است. مربیان موسیقی کودک نیز، به طور عمده از عناصری از شیوه ارف و حتی سایر روش‌های موسیقی استفاده می‌کنند مانند روش دالکروز، روش کودای، روش مونتسوری، روش سوزوکی و … که این روش‌ها، شیوه‌های آموزش موسیقی هستند که بیشتر تمرکزشان روی موسیقی کودک است ولی برای بزرگسالان نیز می‌توان از آن‌ها استفاده کرد. و این هنر مربیان است که بتوانند با تلفیق این عناصر، در جهت اهدافی که مناسب کودکان ایرانی است، استفاده کنند.
مربیان کودک از طریق ترکیب المان‌ها ، می‌توانند متدهای خودشان را پیش ببرند و کلاس‌هایشان را اداره کنند.در این میان، متدهای ایرانی و بومی نیز وجود دارند. به عنوان مثال متدهای خانم سودابه سالم که از ساز طبلک استفاده می‌کنند.این عناصر امروزه جزو جدایی‌ناپذیر موسیقی کودک شده است. حتی مربیان با استفاده از خلاقیت خود می‌توانند از سایر المان ها همچون بادی پرکاشن هم استفاده کنند.